Dito
niya ikinuwento ang mga nakatagong paghihinagpis sa bawat babaeng masayang
nagsasayaw sa saliw ng makulimlim na liwanag ng mga bahay-aliwan, mga batang
may kakaibang pusyaw ng balat at kulay ng buhok ngunit diretso kung magsalita
ng Filipino, at ang mga timping damdamin ng mga nagtatrabaho sa base upang
mabuhay ang kanilang pamilya. Lahat ng ito’y nangyari noon at siguro ay nilimot
na ng karamihan.
Pero
kung kami ang tatanungin, ang usapin dito ay hindi kung napapanahon ba ito o
nilimot na, bagkus ay kung ano ang aral na mapupulot ng isang mambabasa sa
panahon ng kanyang pagbabasa. Oo, totoo, marahil ay wala na ngang base militar
ng mga ‘kano dito sa Pilipinas pero patuloy pa rin tayong nahuhumaling sa mga statesides goods na kahit mahal at
kakaiba ang lasa, tinatangkilik pa rin natin kasi may nakalagay na “Made in
USA”. Patuloy nating niloloko ang mga sarili natin na mas maganda ang maputi
kaysa kayumanggi gayong tipikal na kulay tsokolate naman ang mga balat natin.
Ito siguro ang isa sa mga kamandag ng mga titik ni Bautista, ang katangiang
makita ang mga sinulat niya na may iba’t ibang aral na itinuturo sa iba’t ibang
panahon ng iba’t ibang mambabasa.
Sa
mas malalim (maaari ding kakaiba) na perspektiba, maaaring maging manwal ang
librong ito. Manwal ng Pakikipagkaibigan. Dito kasi itinuturo ang karanasan ng
isang kinakaibigan (Pilipinas) at ng isang nangangaibigan (Estados Unidos).
Dito rin itinuro ang mga palatandaan ng mga kilos ng panloloko sa paggamit ng
salitang kaibigan (paggamit ng Estados Unidos ng salitang “bigay o tulong”
imbis na “bayad” sa perang ibinibigay nito sa Pilipinas kapalit ng pananatili
ng mga base). Ang problema lang ay kung iintindihin ba ng mga gustong pumasok
sa pakikipagkaibigan o nasa estado na ng pakikipagkaibigan ang librong ito na
nananalisod sa mga taong hindi tumitingin sa kanilang dinaraanan.
Ginamit
din ni Lualhati Bautista ang mga nakapaloob na kuwento upang ipaliwanag ang mga
kulturang kinagisnan ng mga Amerikano na nagbibigay-linaw kung bakit ganoon ang
asal nila. Halimbawa, ang pakikipagrelasyon nila sa mga Pilipina kahit may
asawa’t anak sila sa Estados Unidos ay ekstensiyon lamang ng kanluraning
kultura kung saan maaari ang isang isang relasyon na katawan lang ang
ibinibigay at hindi maging ang puso. Sinabi niya na kung may mali sa relasyong
iyon, ito ay ang Pilipina na naniniwala sa mabulaklak na mga salita ng mga
‘kano sa kanila gayong alam niya ang kalagayan ng isa’t isa.
Gumamit
din siya ng mga salitang pabitin. Ito ang mga salitang nagbibigay ng gana sa
mga mambabasa na sulyapan ang susunod na kabanata dahil hindi buo ang isa kung
wala ang isa. Ito ‘yung karaniwang naratibo ng kuwento na ang kaunawaan ng mga
sinulat ay wala sa mga parte nito kundi nasa kabuuan mismo. Ito ay may
ekstensiyon ng isang kabanata mula sa nakaraang kabanata na may halong pataas
na pataas na damdamin patungo sa klaymaks hanggang sa wakas.
Maraming bagay ang kapansin-pansin sa kanyang likha
kagaya na lamang ng paggamit ng arko na may nakasaad na “To the Lasting
Friendship of Two Great Nations” habang sa ibaba nito ay may mga tauhang
nagkukuwentuhan paukol sa mga kaguluhan, masamang dinanas, at panlilinlang ng
mga Amerikano sa mga Pilipino. Ang balighong kaganapang ito ay pumupukpok sa
kamalayan natin na may mali sa lipunang nakikita mo ngayon.
Kaya’t
inaanyayahan ko ang mga makabagong mambabasa na pinaratangang pilibustero ng
kanilang panahon na balikan ang nakasanayan at nakagawian dati na paraan ng
pagkukuwento upang maintindihan ang mga isinisigaw sa kanila ng mga hari sa
larangan ng akademya.