Noli Me Tangere - Buod ng Kabanata 53: "Ang Mabuting Araw ay Nakikilala sa Umaga"

 

Kinabukasan, kumalat ang balita tungkol sa mga ilaw na nakita sa libingan ng nakaraang gabi. Ayon sa mga kasapi ng kapatiran ni San Francisco, may dalawampu na kandila na sinindihan. Kahit na malayo ang bahay sa libingan, sinabi ni Hermana Sepa na naririnig niya ang mga panaghoy at paghikbi. Sa pulpito, binigyang-diin ng pari sa kanyang sermon ang tungkol sa mga kaluluwa sa purgatoryo.

Napansin nina Don Filipo at Pilosopong Tasyo ang mga usapang ito at kanilang napagmasdan ang paghihina ng kalusugan ng isa't isa. Nagbanggit si Don Filipo na tinanggap na ng Alkade ang kanyang pagbibitiw sa tungkulin. Ngunit hindi mapakali si Tandang Asyo dahil sa paniniwala niya na hindi tama at hindi napapanahon ang pagbibitiw ng Don sa kanyang tungkulin.

Ipinaliwanag ni Tandang Asyo na sa panahon ng digmaan, dapat manatili ang liderato sa mga matatanda. Dagdag pa niya, iba na ang kalagayan ng bayan ngayon kumpara sa dalawampung taon na ang nakalilipas. Napansin na ang mga epekto ng pagdating ng mga Europeo sa Pilipinas, at ang pag-aaral ng mga kabataan sa Europa ay nagdulot din ng mga pagbabago sa kanilang pananaw sa mundo.

Ipinunto rin ni Pilosopong Tasyo na sa mga nag-aaral sa Europa, nabibigyan sila ng malawak na kaalaman sa kasaysayan, matematika, agham, wika, at iba pang mga larangan ng kaalaman na itinuturing na "enerhiya." Ang mga tao ay nagkakaroon na rin ng kakayahan na pamahalaan ang malawak na mundo na kanilang ginagalawan at tinatahanan. Sa larangan ng panitikan, lumitaw na rin ang mga makata na nagpapahayag ng kalayaan at mga makabagong pagsusuri. Hindi na rin kaya ng kumbento na pigilan ang paglaganap ng mga modernong kabihasnan.

Nagkaroon ng iba't ibang palitan ng mga kuro-kuro ang dalawa tungkol sa bayan at sa kahihinatnan nito, sa relihiyon, sa mga ugali ng mga kabataan at ng mga naglilingkod sa simbahan. Sa huli, tinanong ni Don Filipo si Pilosopong Tasyo kung kailangan niya ng gamot dahil napansin niyang mahina na ito. Sinabi ni Pilosopong Tasyo na hindi na kailangan ng gamot ang mga taong malapit nang mamatay, at sa halip ay ang mga maiiwan ang mangangailangan nito.