Sa Kabanata 40 ng Noli Me Tangere, sinimulan na ang pista sa bayan kung saan sinindihan ang mga kuwitis bilang hudyat ng pagsisimula ng dula. Si Don Filipo ang nangasiwa sa gabi ng pista. Sa mga oras na iyon, nag-usap sina Tinyente at Pilosopo Tasyo tungkol sa hindi pagtanggap ni Don Filipo sa pagbibitiw ng Tinyente sa kanyang tungkulin bilang tagapamahala ng gabi ng pista. Hindi pumayag ang Kapitan sa pagbibitiw ng Tinyente kaya nagalit ito sa kanya.
Nagsidatingan na ang mga malalaking
tao sa bayan at nagsimula na ang palabas na pinangunahan nina Chananay at
Marianito ng "Crispino dela Comare". Sa kabila ng palabas, si Padre
Salvi ay lantad na nakatitig kay Maria Clara. Dumating si Ibarra sa kalagitnaan
ng dula, na nakapansin ng mga pari, kaya humiling ang mga ito kay Don Filipo na
paalisin si Ibarra. Tinutulan ito ni Don Filipo dahil natatakot siya na suwayin
ang utos ng Kapitan Heneral. Nagbigay rin ng malaking abuloy si Ibarra sa
pista.
Dahil sa inis, umalis ang mga pari
sa kalagitnaan ng dula. Nang ilang sandali pa, nagpaalam si Ibarra sa mga
kadalagahan, lalo na kay Maria Clara, upang puntahan ang isang nalimutang
tipanan. Pangako niyang babalik bago matapos ang dula.
Sa kalagitnaan ng dula, lumapit ang
dalawang gwardya sibil kay Don Filipo at nag-utos na itigil ang palabas dahil
nabubulahaw daw sina Donya Consolacion at ang Alperes na natutulog. Ngunit
hindi ito pinagbigyan ni Don Filipo, kaya nagkaroon ng gulo. Hinuli ng mga
kuwadrilyero sa tribunal ang dalawang gwardya sibil dahil sa kanilang
pagtatangkang pigilan ang mga musikero.
Sa gitna ng kalituhan, nakabalik na
si Ibarra at hinanap ang kanyang katipan. Nagkapit sa bisig ni Ibarra si Maria
Clara, at si Tiya Isabel na kasama niya ay nagdasal. Sa galit ng mga
kalalakihan, binato nila ang dalawang gwardya sibil. Sa pakiusap ni Elias, na
kaibigan ni Ibarra, huminahon ang mga ito dahil wala silang magagawa sa mga
naganap na pangyayari.
Ngunit hindi nakaligtas ang lahat sa
mata ni Padre Salvi, na ibinalita rin ito ng kanyang tauhan. Nabigla si Maria
Clara nang makita ang mga anino niya at ni Tiya Isabel mula sa labas ng bahay ng
Kapitan Tiyago. Sa pag-aakalang kasama ni Ibarra si Maria Clara, nagkamali ito
at tumakbo papunta sa bahay ng kanyang ama.
Nang umuwi si Ibarra, hindi na siya
nagtagal sa bahay niya at agad na nagtungo sa bahay ng Kapitan Heneral upang
hanapin ang katotohanan sa mga nangyari sa dula at sa kalagayan ni Maria Clara.
Ngunit hindi siya pinapasok ng mga guwardiya sa pintuan ng bahay ng Kapitan
Heneral.
Samantala, sa bahay ni Kapitan
Tiyago, nababalot ng kalungkutan at pangamba si Maria Clara. Siya ay nakikipag-usap
sa kanyang ina, si Donya Pia, at sa kanyang Tiya Isabel tungkol sa mga
pangyayari sa dula at ang biglaang pagkawala ni Ibarra. Inamin ni Maria Clara
na nakita niya si Ibarra sa dula at ito ang nagligtas sa kanya nang mawalan
siya ng malay.
Sa kalagitnaan ng kanilang
pag-uusap, dumating si Padre Damaso na nagdulot ng takot kay Maria Clara.
Ipinagtanggol ni Padre Damaso ang kanyang mga ginawa sa dula at pinagbintangang
masama si Ibarra. Sinabihan ni Padre Damaso si Maria Clara na dapat niya kahiya-hiya
ang pakikipag-ugnayan kay Ibarra dahil ito ay labag sa mga kautusan ng
Simbahan.
Napaiyak si Maria Clara at nagpakita
ng paninindigan na hindi siya kahiya-hiya sa kanyang pagmamahal kay Ibarra.
Sinabi niya na siya ay magtatangkang lumaban sa lahat ng pwersa para sa kanyang
minamahal. Naging emosyonal ang eksena at napagtanto ni Maria Clara ang hirap
na dala ng pagkakasangkot sa mga alitan ng mga matatanda.
Samantala, sa bahay ni Kapitan
Heneral, nagkaroon ng tensyon at sigalot. Sinubukan ni Ibarra na pumasok sa
bahay ngunit siya ay itinaboy ng mga guwardiya. Tinawag niya ang mga pari na
mapag-usapan ang sitwasyon ngunit hindi siya pinakinggan. Napagtanto ni Ibarra
na siya ay hindi welcome sa bahay ng Kapitan Heneral at may mga pwersa na
nagtatangkang pigilan siya.
Dahil sa mga pangyayari, nagdesisyon
si Ibarra na umalis na sa Pilipinas upang unawain ang kalagayan niya at hanapin
ang kanyang lugar sa mundo. Nangako siya kay Maria Clara na babalik at hindi
susuko sa kanilang pagmamahalan.
Sa huling sandali na nakita ni Maria
Clara si Ibarra, ipinadama niya ang kanyang pagmamahal at hiniling na huwag
siyang kalimutan. Umalis si Ibarra na puno ng pangungulila at pagsisisi sa mga
pangyayari na nagdulot ng kanyang paghihiwalay kay Maria Clara.