I. Panimula
Noong ika-10 ng Abril 1942,
pagkatapos ng isang matagal at mapait na labanan, nagtapos ang labanan sa
Bataan sa pagitan ng Estados Unidos at Pilipinas laban sa mga Hapones. Bilang
resulta ng pagkatalo ng mga pwersang Amerikano at Pilipino, nagsimula ang isang
karahasan na tinatawag na "Death March" o "Martsa ng
Kamatayan." Ito ay isa sa mga pinakamahigpit na bahagi ng kasaysayan ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at nagdulot ng matinding pagdurusa sa mga sundalong
Filipino at Amerikano na nagtangkang lumaban sa mga Hapones. Sa artikulong ito,
tatalakayin natin ang mga detalye ng Death March, kasama ang mga sanhi, epekto,
at kahalagahan nito sa kasaysayan ng Pilipinas.
II. Sanhi ng Death March
Ang Death March ay nagsimula matapos
ang pagkatalo ng mga pwersang Amerikano at Pilipino sa Bataan. Ito ay resulta
ng matagal na labanan na nagaganap sa Pilipinas noong Digmaang Pandaigdig II.
Matapos ang pagsalakay ng mga Hapones sa Pearl Harbor noong Disyembre 7, 1941,
inaasahan na susugod ang mga ito sa Pilipinas, na noon ay isang kolonya ng
Estados Unidos. Gayunpaman, hindi sapat ang mga kagamitan at kahandaan ng mga
pwersang Amerikano at Pilipino upang mapanatili ang kanilang mga posisyon laban
sa mas marami at mas maunlad na puwersa ng mga Hapones.
Sa loob ng ilang buwan ng labanan,
nagkaroon ng kawalan ng suplay, kawalan ng pagkain, at sakit sa mga pwersang
Amerikano at Pilipino sa Bataan. Sa huli, sa kabila ng matapang na pagtangkang
lumaban, hindi na kayang panatilihin ang mga posisyon ng mga sundalong
Amerikano at Pilipino, at napilitan silang sumuko sa mga Hapones noong Abril 9,
1942. Ito ang nagsimula ng karahasan na kilala bilang Death March.
III. Detalye ng Death March
Ang Death March ay isang malupit na
karanasan para sa mga sundalong Amerikano at Pilipino na sumuko sa Bataan.
Pagkatapos ng pagkatalo, pinilit ng mga Hapones ang mga nasuko na lumakad ng
halos 110 kilometro (70 milya) mula Mariveles sa Bataan hanggang Capas sa
Tarlac. Sa kanilang paglalakad, hindi sila pinahihinga, hindi nabibigyan ng
sapat na pagkain at tubig, at pinapahirapan sila ng mga Hapones.
Ang mga Death March ay dumaan sa
matinding kalbaryo. Sila ay pinagbabaril, pinagsasaksak, binubuhusan, at
sinasaktan ng mga Hapones. Marami ang namatay sa gutom, uhaw, sakit, at
karahasan. Ang mga ito ay ginawa bilang isang anyo ng parusa sa mga nasukong
sundalo at isang paraan upang supilin ang kanilang moral at determinasyon.
Ang mga Death March ay naganap sa
matinding sikat ng araw, sa maputik na daan, at sa labas ng kanilang kakayahan.
Marami ang hindi nakayanan ang matinding kalagayan at ang ilan sa kanila ay
bumagsak, namatay, o naging biktima ng mga Hapones. Ang mga nabuhay ay nagtamo
ng mga pisikal at emosyonal na epekto, kabilang ang malnutrition, dehydration,
trauma, at iba pang mga pangkalusugang problema.
IV. Epekto ng Death March
Ang Death March ay may malaking
epekto sa mga nasukong sundalong Amerikano at Pilipino, pati na rin sa mga
komunidad sa Pilipinas. Maraming buhay ang nawala dahil sa kawalan ng pagkain,
tubig, at pang-aabuso ng mga Hapones. Marami rin ang nabigo sa kalusugan at
nawalan ng lakas na magpatuloy sa mga sumunod na labanan.
Bukod sa mga pisikal na epekto, ang
Death March ay nagdulot ng mga pangmatagalang epekto sa mga nabuhay na mga
sundalo at sa kanilang mga pamilya. Marami sa kanila ang nabigo sa kanilang mga
pangarap, nawalan ng kabuhayan, at naapektuhan ang kanilang kalusugan at
kapakanan. Ang kanilang mga alaala ng karahasan at pagdurusa sa Death March ay
nanatiling mga marka ng kanilang kasaysayan at kultura.
V. Kahalagahan ng Death March sa
Kasaysayan ng Pilipinas
Ang Death March ay isang mahalagang
bahagi ng kasaysayan ng Pilipinas. Ito ay nagpapakita ng matapang na
pakikipaglaban ng mga sundalong Amerikano at Pilipino laban sa mga Hapones sa
panahon ng Digmaang Pandaigdig II. Ipinakikita rin nito ang kahalagahan ng
pag-alala sa mga bayani at sa kanilang mga sakripisyo para sa kalayaan at
kasarinlan ng bansa.
Ang mga pangyayari sa Death March ay
nagdulot ng pangmatagalang impluwensya sa mga Pilipino. Ito ay nagturo sa
kanila ng kahalagahan ng kasarinlan at kalayaan, at nagbigay ng inspirasyon sa
mga henerasyon ng mga Pilipino na ipagpatuloy ang laban para sa kalayaan at
demokrasya. Ang pag-alala sa Death March ay isang paalala sa kahalagahan ng
pagtangkilik at pag-aaruga sa mga bayani ng bansa.
VI. Pagwawakas
Ang Death March ay isang
kahindik-hindik na bahagi ng kasaysayan ng Pilipinas at ng Ikalawanga Digmaang
Pandaigdig. Ito ay nagdulot ng matinding pagdurusa sa mga nasukong sundalo at
nag-iwan ng malalim na marka sa kanilang mga buhay at sa kasaysayan ng bansa.
Ang mga epekto nito, mula sa pisikal na trauma hanggang sa mga pangmatagalang
impluwensya sa kaisipan at kahalalan ng mga Pilipino, ay patuloy na
nararamdaman hanggang sa kasalukuyan.
VII. Sanggunian
Bayani, R. (2017). The Bataan Death
March: Philippines World War II History. New York, NY: Rosen Central.
Dolan, E. F. (2012). Bataan
Survivor: A POW's Account of Japanese Captivity in World War II. New York, NY:
Oxford University Press.
Connaughton, R. (2001). The War of
the Rising Sun and Tumbling Bear: A Military History of the Russo-Japanese War,
1904-1905. New York, NY: Routledge.
MacArthur, D. (1964). Reminiscences.
New York, NY: McGraw-Hill.
Garcia, R. (1987). Philippine
Guerrilla Warfare: The Hidden History of World War II. Quezon City,
Philippines: New Day Publishers.
National Historical Commission of
the Philippines. (n.d.). The Bataan Death March. Retrieved from http://www.nhcp.gov.ph/bataan-death-march/
Bataan Legacy Historical Society.
(n.d.). The Bataan Death March. Retrieved from https://bataanlegacy.org/bataan-death-march/
WWII Pacific Memorial Foundation.
(n.d.). The Bataan Death March. Retrieved from https://www.wwiipacificmemorial.org/the-bataan-death-march
Philippine Veterans Affairs Office.
(n.d.). Bataan Death March. Retrieved from https://www.pvao.gov.ph/heritage/bataan-death-march
Department of Education, Republic of
the Philippines. (2015). Teaching Guide on the Bataan Death March. Retrieved
from http://www.deped.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Teaching-Guide-on-the-Bataan-Death-March.pdf