I. Panimula
Ang Martial Law sa Pilipinas ay
isang mahalagang yugto sa kasaysayan ng bansa na may malalim na epekto sa
lipunan, politika, ekonomiya, at kultura ng Pilipinas. Ito ay ipinatupad ni
Pangulong Ferdinand Marcos noong Setyembre 21, 1972, at tumagal ng halos 14
taon hanggang Pebrero 25, 1986. Sa panahong ito, ipinatupad ang militar na
pamamahala, kung saan ang mga sibilyan at mga institusyong sibil ay nasa ilalim
ng kontrol ng militar. Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang kasaysayan ng
Martial Law sa Pilipinas, ang mga epekto nito sa lipunan, at ang mga naging
pagbabago at pag-unlad ng bansa matapos ang pagtatapos nito.
II. Kasaysayan ng Martial Law
Ang pagpapatupad ng Martial Law sa Pilipinas
ay nagsimula noong Setyembre 21, 1972, nang ideklara ito ni Pangulong Marcos sa
pamamagitan ng Presidential Proclamation No. 1081. Ito ay ginawa ni Marcos sa
kadahilanang kailangan umano ng bansa ng "bagong lipunan" upang
malunasan ang korapsyon, kriminalidad, at komunismo na lumaganap sa bansa. Sa
ilalim ng Martial Law, ang mga batas at karapatan ng mga mamamayan ay
suspendido, at ang mga kritiko ng pamahalaan ay pinagkakaitan ng kalayaan sa
pamamahayag, pagtitipon, at iba pang mga karapatan.
Sa panahon ng Martial Law, nagkaroon
ng malawakang pang-aaresto, pag-torture, at pagpatay sa mga oposisyong
pulitikal at mga aktibista. Maraming mga tao ang nawalan ng kanilang mga
karapatan at kalayaan, at ang mga media at iba pang mga institusyon ng lipunan
ay nasa ilalim ng kontrol ng pamahalaan. Ang mga lupaing pagmamay-ari ng mga
malalaking korporasyon at mga pamilya ng mayayamang pamilya ay isinapribado, at
ang kapangyarihan at kayamanan ay nakaluklok sa mga kaalyadong pulitikal ni
Marcos. Sa pamamagitan ng mga patakaran at programa ng pamahalaan, ipinagkait
ang kalayaan sa pamamahayag, edukasyon, kalusugan, at iba pang mga batayang
serbisyo sa mga mamamayan.
III. Epekto sa Lipunan
Ang Martial Law ay may malalim na
epekto sa lipunan ng Pilipinas. Maraming mga pamilya ang nawalan ng mga mahal
sa buhay dahil sa mga sapilitang pag-aresto, pag-torture, at pagpatay ng mga
aktibista at kritiko ng pamahalaan. Ang mga mamamayan na sumalungat sa
pamahalaan ay nakaranas ng diskriminasyon, pananakot, at paglabag sa kanilang
mga karapatan. Ang kalayaan sa pamamahayag, pagtitipon, at iba pang mga
karapatan ng mga mamamayan ay naging limitado o hindi lubusang natamasa sa
ilalim ng Martial Law.
Ang mga pangyayari sa panahon ng
Martial Law ay nagdulot ng malalim na takot at pangamba sa mga mamamayan. Ang
mga kritiko ng pamahalaan ay nababalot ng takot na maaaring arestuhin,
ma-torture, o mapatay. Ang mga mamamayan ay naging mas maingat sa kanilang mga
kilos at mga salita, na nagdulot ng kawalan ng kalayaan sa pagpapahayag ng
kanilang mga saloobin at opinyon. Ang mga institusyong sibil tulad ng media,
mga organisasyon ng mga manggagawa at magsasaka, at mga grupo ng mga kabataan
ay naging limitado sa kanilang mga kilos at aktibismo, na nagdulot ng pagkabigo
sa pagtanggol ng kanilang mga karapatan.
Sa kabila ng mga panganib at hamon
sa panahon ng Martial Law, marami pa rin ang nagtangkang ipagtanggol ang mga
karapatan at kalayaan ng mga mamamayan. Ang ilang mga grupo at indibidwal ay
nagtangkang lumaban sa pamahalaan, kahit sa harap ng mga kahalayan at panganib.
Ang mga progresibong grupo, mga aktibista, mga relihiyosong lider, at iba pang
mga indibidwal ay nagkaisa upang labanan ang diktadurya ng Martial Law. Ngunit
marami rin ang naaresto, tinortyur, at pinatay sa panahon ng Martial Law sa
kanilang pagtangkang ipagtanggol ang mga karapatan ng mga mamamayan.
IV. Pag-unlad at mga Pagbabago
Matapos ang Martial Law
Matapos ang pagtatapos ng Martial
Law noong Pebrero 25, 1986, nagkaroon ng mga pagbabago at pag-unlad sa lipunan
ng Pilipinas. Ang rebolusyong EDSA, na nagbunga ng pagpapatalsik kay Marcos at
ng pag-upo ni Corazon Aquino bilang pangulo, ay nagbunsod ng mga reporma sa
pamahalaan at lipunan. Ang mga repormang ito ay may layuning ibalik ang mga
nawalang karapatan at kalayaan ng mga mamamayan na naantala sa panahon ng
Martial Law.
Sa larangan ng pulitika, ang
pagtatapos ng Martial Law ay nagbunsod ng pagkakatatag ng isang bagong
konstitusyon noong 1987, na naglalayong masiguro ang proteksyon ng mga
karapatan at kalayaan ng mga mamamayan. Ang mga institusyong sibil tulad ng mga
media, mga organisasyon ng mga manggagawa at magsasaka, mga grupo ng mga
kabataan, at iba pang mga sektor ng lipunan ay unti-unting nakabawi ng kanilang
kalayaan sa pamamahayag, pagtitipon, at iba pang mga aktibidad sa ilalim ng
bagong konstitusyon. Naitatag rin ang mga komisyon at mga ahensya na may
tungkuling pangalagaan ang karapatan ng mga mamamayan, tulad ng Commission on
Human Rights (CHR), na naglalayong imbestigahan ang mga paglabag sa mga karapatang
pantao.
Sa ekonomiya, matapos ang Martial
Law, naging tampok ang mga reporma na naglalayong mabawasan ang katiwalian at
palakasin ang ekonomiya ng bansa. Naitaguyod ang mga polisiyang pang-ekonomiya
na naglalayong palawigin ang oportunidad sa mga negosyante at mamamayan, at
mapalakas ang sektor ng kalakalan at industriya. Nilabanan din ang mga
monopolyo at korapsyon sa pamahalaan upang mapalawak ang oportunidad para sa
iba't ibang sektor ng lipunan.
Sa lipunang Pilipino, naging matunog
ang mga panawagan para sa katarungan para sa mga biktima ng paglabag sa mga
karapatang pantao noong panahon ng Martial Law. Maraming mga indibidwal at
pamilya ang naghain ng mga demanda para sa hustisya at reparasyon sa mga
pinsalang tinamo nila noong panahon ng Martial Law. Sa pamamagitan ng mga
organisasyon at ahensyang nagtataguyod ng mga karapatan ng mga biktima, nakuha
ang mga tagumpay sa mga kaso laban sa mga dating opisyal ng pamahalaan na may
kaugnayan sa mga paglabag sa karapatang pantao noong panahon ng Martial Law.
Ngunit bagama't may mga pagbabago at
pag-unlad na nangyari matapos ang Martial Law, marami pa rin ang mga isyu at
hamon na kinahaharap ng lipunan ng Pilipinas. Ang mga epekto ng Martial Law ay
patuloy na naramdaman, lalo na sa mga lugar na dating sentro ng kaguluhan at
pakikibaka. Ang mga kaso ng kawalan ng hustisya para sa mga biktima ng paglabag
sa karapatang pantao noong panahon ng Martial Law ay patuloy na isinusulong.
Ang mga isyu ng kahirapan, kawalan ng trabaho, kawalan ng lupa, at kawalan ng
oportunidad ay patuloy na hamon para sa mga mamamayan ng Pilipinas.
V. Mga Aral at Kahalagahan ng
Martial Law sa Kasalukuyan
Ang Martial Law sa Pilipinas ay
nagdulot ng malaking epekto sa kasaysayan ng bansa. Ito ay isang mahalagang
bahagi ng pagkakakilanlan ng mga Pilipino at isang pangyayari na patuloy na
hinaharap at pinag-aaralan hanggang sa kasalukuyan. May mga mahahalagang aral
at kahalagahan na maaaring mapulot mula sa karanasang ito.
Una, ang Martial Law ay isang
paalala na ang kalayaan, karapatan, at demokrasya ay hindi dapat basta-basta na
ipagkakait o isasakripisyo. Ang kalayaan, karapatan, at demokrasya ay mga
halaga na dapat pangalagaan at ipagtanggol ng bawat mamamayan. Ang
pagtatangkang supilin ang mga ito ay dapat labanan at tutulan ng lahat ng
sektor ng lipunan. Ang mga karanasang naranasan noong panahon ng Martial Law ay
nagpapakita ng kahalagahan ng pagiging mapanuri, aktibo, at kritikal sa mga
isyu ng pamamahala at pagpupulong ng mga patakaran.
Pangalawa, ang Martial Law ay
nagpapakita ng epekto ng kapangyarihan at kontrol ng pamahalaan sa mga
mamamayan. Ito ay nagpapakita na dapat maging mapagmatyag at mapagbantay sa mga
pag-abuso ng kapangyarihan, korapsyon, at paglabag sa karapatang pantao. Dapat
itong magsilbing paalala na ang kapangyarihan ng pamahalaan ay dapat gamitin
para sa kabutihan ng lahat ng mamamayan, at hindi para sa kapakanan ng iilan
lamang.
Pangatlo, ang Martial Law ay
nagtuturo ng kahalagahan ng kolektibong pagkilos at pakikibaka para sa mga
karapatan at kalayaan ng mamamayan. Ito ay nagpapakita na ang mga mamamayan ay
may kapangyarihan na magtulak ng pagbabago at ipaglaban ang kanilang mga karapatan
sa pamamagitan ng mga legal na paraan. Dapat itong magsilbing inspirasyon sa
mga kasalukuyang henerasyon na maging aktibo at magtangkang baguhin ang mga
hindi kanais-nais na kalagayan sa lipunan.
Pang-apat, ang Martial Law ay
nagpapakita ng kahalagahan ng pagpapahalaga sa mga biktima ng mga paglabag sa
karapatang pantao. Dapat nating alalahanin at alalahanin ang mga biktima ng
panahong ito at ipaglaban ang kanilang mga karapatan sa pamamagitan ng
pagbibigay ng hustisya, reparasyon, at pangangalaga. Ang pag-aaral at pagkilala
sa mga karanasang ito ay maaaring makatulong upang matiyak na hindi ito mauulit
sa hinaharap.
Panghuli, ang Martial Law ay
nagpapakita ng kahalagahan ng mga institusyong nagtutugon sa mga
pangangailangan ng mga mamamayan, tulad ng mga komisyon at ahensya na
nagbabantay sa mga karapatang pantao at naglalayong mapangalagaan ang interes
ng mga mamamayan. Dapat itong maging paalala na ang mga institusyon ng
pamahalaan ay may tungkuling magsilbi sa mamamayan at hindi sa mga interes ng iilan
lamang.
Sa kabuuan, ang Martial Law sa
Pilipinas ay isang kahalagahan at kasaysayan na patuloy na nagbibigay ng aral
at inspirasyon sa kasalukuyang henerasyon ng mga Pilipino. Ito ay isang paalala
na ang kalayaan, karapatan, at demokrasya ay hindi dapat ipagkait o
ipagkompromiso ng anumang pamahalaan o liderato. Dapat itong maging panawagan
sa lahat ng mamamayan na maging mapanuri, mapagbantay, at aktibo sa pagtanggol
at pagtatangkang mapanatili ang mga halagang ito sa ating lipunan.
Sanggunian:
Alvarez, S. O. (2017). Probing
Martial Law in the Philippines: A Human Rights Review. Philippine Social
Science Journal, 69(2), 173-201.
Beltran, B. P. (2017). The Road to
Martial Law: The Philippines 1972. In A History of Southeast Asia: Critical
Crossroads (pp. 388-407). Palgrave Macmillan.
Bonner, R. (2014). Waltzing with a
Dictator: The Marcoses and the Making of American Policy. University of
Wisconsin Press.
Constantino-David, C. (2012).
Martial Law and Human Rights in the Philippines. In The Politics of Human
Rights in Southeast Asia (pp. 53-70). Routledge.
De Dios, E. S., & Hutchcroft, P.
D. (Eds.). (2017). The Philippines: From Crisis to Opportunity. World
Scientific.
Edralin, J. R., & Medina, P. L.
(2019). The End of Marcos' Martial Law Regime and the People Power Revolution
in the Philippines. In Revolutionary Pasts: Communist Internationalism in
Colonial India (pp. 101-126). Cambridge University Press.
Quimpo, N. G. (2016). Subversive
Lives: A Family Memoir of the Marcos Years. Ateneo de Manila University Press.
Robles, R. (2012). Marcos Martial
Law: Never Again. Filipinos for a Better Philippines.
Soliman, C. M. (2018). Bending the
Arc of History: A People's Narrative of the Marcos Dictatorship. Ateneo de
Manila University Press.
Tolentino, R. E. (2016). Martial Law
and Human Rights: Myths and Realities. In Revisiting Human Rights in the
Philippines (pp. 23-39). Friedrich Naumann Foundation for Freedom.