Buod
Sa labing-apat na binata na nagkakasama
sa bulwagan ng Pansiteria Macanista de Buen Gusto, ipinagdaos ang isang piging
na inireserba ni Padre Irene alang-alang sa kapasiyahang iginawad ni Don
Custodio tungkol sa akademya ng wikang Kastila. Bagama't nagtatawanan at
nagbibiruan ang mga binata, naramdaman nila ang kahalayan ng ginawang desisyon
ni Don Custodio.
Nagkasundo ang mga binata na payagan
ang pagtatayo ng akademya, ngunit ito ay may kondisyon. Ang korporasyon ang
magpapatakbo nito, at ang mga mag-aaral ay gawing tagapaningil ng mga ambagan
at abuloy. Matapos ang talumpati, nagpatuloy ang piging at iba't ibang putaheng
may nakahandang ulam ang inihain. Pinatutungkulan ang mga ulam na kumakatawan
sa iba't ibang sektor ng lipunan, tulad ng pansit langlang na para kay Don
Custodio, lumpiyang Intsik para kay Padre Irene, at ang tortant alimango para
sa mga prayle, samantalang ang pansit gisado ay para sa pamahalaan at bayan.
Sa gitna ng selebrasyon, napansin ng
mga binata na mayroong nagmamanman na binata kasama ang isang di-kilalang
lalaki na lumulan sa isang sasakyang naghihintay. Nalaman nilang siya ay si
Simoun.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, ipinakita ang paghahanda ng mga karakter sa piging na
inireserba para sa pagdaraos ng akademya ng wikang Kastila na ipinangako ni Don
Custodio. Bagama't nagkakatuwaan at nagbibiruan ang mga binata, malalim ang
kanilang nararamdaman dahil sa kondisyon na ibinato ni Don Custodio na ang
korporasyon ang magpapatakbo ng akademya at ang mga mag-aaral ang gagawin
tagapaningil ng ambagan at abuloy.
Sa pamamagitan ng mga inihandang
pagkain na may pinatutungkulan, ipinapakita ang kahalagahan ng iba't ibang
sektor ng lipunan, tulad ng pamahalaan, bayan, mga prayle, at mga dayuhan.
Nagpapahiwatig ito ng kawalang pagkakapantay-pantay ng lipunan at ang mga
puwang ng korupsyon at kapangyarihan.
Ang paglitaw ni Simoun sa dulo ng
kabanata ay nagbibigay ng tensyon sa kwento, dahil siya ay isang di-kilalang
lalaki na nagmamanman sa mga karakter. Ipinapakita nito na may mga lihim at mga
nagkukubli na puwedeng makaapekto sa mga pangyayari sa hinaharap.
Ang kabanatang ito ay nagpapakita
rin ng mga kahalagahan ng wika at edukasyon sa lipunan. Ang pagtayo ng akademya
ng wikang Kastila ay nagpapahiwatig ng patuloy na impluwensya ng mga Kastila sa
lipunan ng Pilipinas noong panahon ng nobelang ito, at ang mga binata na
nagkakasama sa piging ay nag-uusap sa wikang Kastila bilang pagpapakita ng
kanilang kalakhan at pagkakakilanlan bilang edukadong indibidwal.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ay
naglalaman ng mga detalye na nagbibigay-daan sa mambabasa na masuri ang mga
kaganapan sa nobela, tulad ng mga isyung panlipunan, pulitikal, at
pang-edukasyon. Ipinapakita rin nito ang kahusayan ni Jose Rizal bilang isang
manunulat na nagamit ang kanyang obra upang magsalaysay ng mga suliraning
panlipunan ng kanyang panahon, at patuloy na magbigay-inspirasyon sa mga
mambabasa hanggang sa kasalukuyan.