Buod
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, naglalakad si Isagani papunta sa Malecon upang makita si
Paulita. Inaasahan niya na pag-uusapan nila ang nangyari sa dulaan. Naalala ni
Isagani ang mga masasayang sandali na kanilang pinagsaluhan ni Paulita.
Naisumpa niya ang dulaan at ang kanyang katunggali na si Juanito Pelaez.
Nang lumapit na ang karwahe na dala
si Paulita at si Donya Victorina, lumapit si Donya Victorina kay Isagani upang
makuha ang balita tungkol sa nawawalang asawa nito. Ngunit hindi maipakita ni
Isagani ang kanyang saya dahil ito ay nagtatago sa bahay ng kanyang amain.
Nag-usap ang magkasintahan na sina
Isagani at Paulita. Naunang nagreklamo si Paulita dahil hindi siya pinansin ni
Isagani dahil sa mga mananayaw sa dulaan. Ngunit sa halip na magtalo, si
Isagani pa ang nagpaliwanag at nagtangkang magpakatotoo. Nilinaw ni Paulita na
hindi siya ang nag-iibig kay Juanito Pelaez, kundi si Donya Victorina.
Nagkaroon ng pagtatalo sa mga
pangarap ni Isagani para sa bayan. Umaasa siya sa pag-unlad ng bayan at
pangarap niyang magkaroon ng pagawaan sa bawat pook, mga daungan, at ng
tanggulang bansa. Ngunit nag-aalinlangan si Paulita sa mga ito, ngunit hindi
nawala ang pananalig ni Isagani. Handa niyang isugal ang kanyang buhay para sa
pagtupad ng kanyang mga pangarap at para sa karapatan ng bayan.
Pagsusuri
Ang kabanata na ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga pangyayari sa pagitan nina Isagani,
Paulita, at Donya Victorina sa Malecon. Isagani, na naghihintay kay Paulita, ay
nagdudulot ng mga iba't ibang damdamin dahil sa mga pangyayaring nagaganap sa
paligid niya.
Sa kabanatang ito, makikita ang
pagsisimula ng paglantad ng mga ugnayan ng mga karakter sa nobela. Naalala ni
Isagani ang mga naganap na masayang sandali sa dulaan kung saan kasama niya si
Paulita, ngunit hindi ito nagtagal dahil sa pagdating ni Donya Victorina at ng
iba pang mga tao. Nagtatampisaw sa iba't ibang emosyon si Isagani, mula sa saya
at pag-asa dahil sa pagkikita nila ni Paulita, hanggang sa pagkadismaya dahil
sa hindi niya maipahayag ang nararamdaman nito dahil sa pagkakatago ng kanyang
amain na si Padre Florentino.
Napapakita rin sa kabanatang ito ang
mga halos salungat na paniniwala at mga pangarap nina Isagani at Paulita. Si
Isagani ay may pangarap na makita ang pag-unlad ng kanilang bayan at ang
pagkakaroon ng mga industriya sa iba't ibang pook. Handa niyang isugal ang
kanyang buhay para sa mga hangaring ito. Samantalang si Paulita ay
nag-aalinlangan at nagdududa sa mga pangarap na ito, lalo na dahil sa hindi
niya pagkakasundo sa pamilya ni Isagani na may mga kahalintulad na pangarap.
Higit sa lahat, mababasa rin sa
kabanatang ito ang tema ng pag-ibig at pagkakaibigan. Nagsisilbing tagapayo at
kaibigan si Isagani kay Paulita, nagbibigay ng payo at nagpapaliwanag sa
kanyang nararamdaman. Sa kabilang banda, si Donya Victorina ay nakikitaan ng pag-ibig
kay Juanito Pelaez, na siyang nagdudulot ng mga komplikasyon sa relasyon ng iba
pang mga karakter.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga halos magkasalungat na damdamin at
pangarap ng mga karakter na nagbibigay kulay at kahulugan sa nobela.
Ipinapakita rin ang mga unang bakas ng mga ugnayan ng mga karakter na
magkakapitbahay sa nobelang ito, pati na rin ang mga hamon at komplikasyon na
maaaring harapin ng mga ito sa hinaharap.