Buod:
Sa kabanatang ito ng "El
Filibusterismo", si Isagani ay kasalukuyang nag-uusap kasama ang kanyang
mga kaibigan nang biglang siya ay ipatawag ni Padre Fernandez, isang prayle.
Pagpasok ni Padre Fernandez sa silid, napansin ni Isagani na malungkot at
nakakunot ang noo ng pari. Nagtanong si Padre Fernandez kay Isagani kung kasama
ba siya sa nangyaring hapunan na binabalak ng mga mag-aaral, at hindi itinanggi
ni Isagani ang katotohanan.
Pinuri ni Padre Fernandez si Isagani
dahil sa kanyang kakayahan na magsalita ng tapat o harapan sa harap ng mga
guro. Sinabi rin ni Isagani na hindi ang mga mag-aaral ang may kasalanan kundi
ang mga gurong nagtuturo sa kanila ng maling mga asal. Nagtangkang humingi ng
paumanhin si Padre Fernandez, ngunit tinanggap ni Isagani ang paraan ng
pakikipag-usap nito bilang isang guro at hindi bilang isang prayle.
Nagpatuloy ang usapan at tinanong ni
Padre Fernandez si Isagani kung ano ang nasa isip ng mga Pilipinong mag-aaral.
Nabigla si Isagani sa tanong na ito, ngunit agad na sumagot na ninanais ng mga
Pilipinong mag-aaral na tuparin ng mga prayle ang kanilang tungkulin na
paunlarin ang mga bata at bigyan sila ng maayos na bayan. Ngunit muling
nagtangkang magtanong si Isagani kung totoo nga ba na tinutupad ng mga prayle
ang kanilang mga tungkulin, na hinadlangan naman ng pari. Sinabi ni Isagani na
marahil tinutupad nga ito ng mga indibidwal na prayle tulad ni Padre Fernandez,
ngunit hindi ng kabuuan ng samahan ng mga prayle.
Ipinahayag ni Isagani na ang mga
Pilipinong mag-aaral ay nagsisikap na manindigan para sa kanilang kalayaan at
huwag sumang-ayon sa kahinaan at kawalang-alam ng mga Pilipino dahil sa
kagagawan ng mga prayle. Nabatid ni Padre Fernandez ang mga saloobin ni Isagani
at sa kagipitan ng sitwasyon, sinabi niya na ang pamahalaan ang nag-uutos at
ang mga prayle ay tagasunod lamang. Upang malusutan ang usapin, nagtanong si
Padre Fernandez kung ano ang hinihiling ng mga mag-aaral na gawin ng mga prayle
para sa kanila.
Pagsusuri
Sa pagsusuri ng kabanata, makikita
ang matapang na paninindigan ni Isagani laban sa mga prayle, na ipinapahayag
niya ang kaniyang paniniwala na dapat tumulong ang mga prayle sa mga Pilipino
at hindi maging hadlang sa kanilang kalayaan at kaalaman. Sa pamamagitan ng
karakter ni Isagani, ipinapakita ni Rizal ang kahalagahan ng pagpapahayag ng
sariling opinyon at pagtindig para sa tama, kahit na ito ay laban sa mga nasa
kapangyarihan.
Bukod dito, ipinapakita rin ng
kabanata ang kalagayan ng mga Pilipino noon panahon ng Kastila, kung saan ang
mga prayle ay nagtuturo ng mga balatkayo at maling kaugalian sa mga Pilipino,
at ang mga Pilipino ay walang kalayaan at kaalaman dahil sa mga ito.
Ipinapakita rin ng kabanata ang kontrast ng pananaw ng mga Pilipino tulad ni
Isagani na handang lumaban sa mga pang-aapi ng mga prayle, at ang pananaw ng
ilang mga pari tulad ni Padre Fernandez na kahit na may pagkukulang ay
nananatili pa rin sa pagsuporta sa sistema ng mga prayle.
Ang kabanata rin ay nagpapakita ng
kritikal na pagtingin ni Rizal sa papel ng mga prayle sa lipunan ng Pilipinas,
na sa halip na maging mga gabay at tagapagtanggol ng mga Pilipino, sila ay
nagiging hadlang sa kanilang kalayaan at kaunlaran. Ginagamit ni Rizal ang
karakter ni Isagani upang maging tinig ng kanyang paniniwala sa kahalagahan ng
edukasyon at kritikal na pag-iisip para sa pag-unlad ng bansa.
Bukod sa mga nabanggit, ang kabanata
ay nagpapakita rin ng pagtutol ni Rizal sa mga paniniwala at gawain ng mga
prayle sa panahon ng Kastila sa Pilipinas, tulad ng pagpapalaganap ng relihiyon
bilang paraan ng pagkontrol sa mga Pilipino at ang kahalagahan ng pagpapanatili
ng sariling kultura at identidad ng mga Pilipino.
Sa kabuuan, ang kabanata na ito sa
El Filibusterismo ay nagpapakita ng matapang na paninindigan ng mga Pilipino,
lalo na ni Isagani, laban sa mga prayle at sa mga kahinaan ng sistema noong
panahon ng Kastila sa Pilipinas. Ipinapakita rin nito ang kahalagahan ng
pagpapahayag ng sariling opinyon, pagtindig para sa katotohanan at katarungan,
at pagtanggap ng kritikal na pag-iisip bilang mga paraan ng pakikibaka para sa
pagbabago at pag-unlad ng lipunan.