Buod
Sa kabanatang ito ng El Filibusterismo,
masama ang loob ni Placido Penitente habang papunta sa Pamantasan ng Sto.
Tomas. Dalawang beses na siyang sinulatan ng kanyang ina na ipahayag na nais
niyang huminto sa pag-aaral, ngunit sinabihan siya na magtiis pa dahil malapit
na siyang matapos. Samantala, habang naglalakad siya, sinalubong siya ni
Juanito Pelaez na naatasang mangolekta ng ambag para sa pagpapatayo ng bantayog
ng isang paring Dominiko.
Bago pa man siya makapasok sa
paaralan, may tumawag sa kanya upang lagdaan ang isang kasulatan na tumututol
sa pagtatayo ng akademya ng wikang Kastila na pinangungunahan ni Makaraeg.
Ngunit dahil sa kakulangan ng panahon, hindi niya ito nilagdaan at direcho
siyang pumasok sa silid-aralan. Sa loob ng paaralan, tinawag na ng propesor ang
kanyang pangalan nang siya ay pumasok.
Upang mapansin ng propesor,
pinalakas ni Placido ang tunog ng kanyang takong. Ngunit sa halip na mahimok
ang propesor, ito ay tiningnan siya ng may lihim na pagbabanta.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito, ipinapakita ang
kalagayan ni Placido Penitente na may sama ng loob habang papunta sa paaralan.
Nagpapakita ito ng kawalan ng kaligayahan sa kanyang sitwasyon sa pag-aaral.
Nagpapakita rin ito ng pangamba ng kanyang ina na nais niyang huminto na sa
pag-aaral ngunit hindi pa ito pinapayagan. Maaring maging simbolo si Placido sa
mga Pilipinong nag-aaral ngunit hindi lubusang nasiyahan sa kanilang kalagayan
bilang mga mag-aaral.
Nagpapakita rin ng isang pangyayari
kung saan hindi niya napirmahan ang kasulatan na tumututol sa pagtatayo ng
akademya ng wikang Kastila na pinangungunahan ni Makaraeg dahil sa kanyang
kabusyhan. Maaring ito ay nagpapakita ng kawalan ng pakialam ni Placido sa mga
usaping pulitikal na kumakalaban sa kolonyal na pamamahala ng mga Kastila, o
maaring ipinapakita rin dito ang kahinaan niya na hindi magawa ang mga bagay na
labag sa kanyang kagustuhan dahil sa kanyang kahirapan.
Ang pagpapakita rin ng pangyayari
kung saan nagpapakilala si Juanito Pelaez na nangolekta ng ambag para sa
pagpapatayo ng bantayog ng paring Dominiko ay nagpapakita ng pakikilahok ni
Placido sa mga gawain ng paaralan at sa mga aktibidad ng lipunan. Gayunpaman,
ang pangyayaring hindi niya napirmahan ang kasulatan na tumututol sa pagtatayo
ng akademya ng wikang Kastila ay maaaring magsaad ng kawalan ng interes o
kaalaman ni Placido sa mga usaping pulitikal na nagaganap sa kanyang panahon.
Ito ay maaaring nagpapakita rin ng kahinaan niya sa harap ng mga pwersa na
kumokontra sa mga plano ng mga Kastila.
Nakita rin sa kabanatang ito ang
panlilibak at pagbabanta ng kanyang propesor sa kanya nang hindi niya napansin
ang kasulatan. Ito ay maaaring nagpapakita ng kakulangan ng kalayaan ng mga
mag-aaral na mamahayag ng kanilang mga saloobin at magkaroon ng malayang
kritisismo sa mga patakaran at kaisipan ng paaralan o ng pamahalaan.
Ipinapakita rin ng pangyayaring ito ang umiiral na kapangyarihan at kontrol ng
mga nakatatanda sa mga kabataan, kung saan ang mga guro at mga nasa
kapangyarihan ay may kakayahang magdikta sa mga mag-aaral na walang ibang
magawa kundi sundin ang mga ito.
Bukod sa mga nabanggit na aspekto,
ang kabanatang ito ay nagpapakita rin ng mga sosyal at pulitikal na isyu na
umiiral noong panahon ng nobela. Ipinapakita nito ang kahalagahan ng wika sa
lipunan, na naging daan upang magkaroon ng pagtutol sa pagtatayo ng akademya ng
wikang Kastila. Nagpapakita rin ito ng kahirapan at kawalan ng kalayaan ng mga
Pilipino sa ilalim ng kolonyal na pamamahala ng mga Kastila.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ay
nagpapakita ng mga kontrasting na emosyon at sitwasyon ni Placido Penitente,
mula sa kanyang sama ng loob sa pag-aaral, ang kanyang kahinaan at kawalan ng
interes sa mga usaping pulitikal, hanggang sa panlilibak at pagbabanta ng mga
nasa kapangyarihan sa kanya. Ito ay nagpapakita rin ng mga sosyal at pulitikal na
konteksto na umiiral noong panahon ng nobela, na nagbibigay ng mas malalim na
pag-unawa sa mga isyung panlipunan at pulitikal na kinakaharap ng mga tauhan sa
kuwento.