Buod
Sa kabanatang ito ng "El
Filibusterismo," pumunta ang Kapitan Heneral sa Busobuso kasama ang banda
ng musiko upang mangaso, ngunit hindi sila nakahuli ng anumang hayop. Dahil
dito, nagpasya ang Kapitan Heneral na bumalik na lang sa Los Baños. Sa kanyang
pagbabalik, naglaro siya ng tresilyo kasama ang ilang mga pari na sina Padre
Irene, Padre Sibyla, at Padre Camorra. Sinadya ng mga pari na magpatalo upang
mabigyan ng kasiyahan ang Kapitan Heneral, ngunit galit na galit si Padre
Camorra sa pangyayaring ito.
Nagkakaintindihan naman sina Padre
Camorra at Simoun na ang pagpapatalo ng dalawa sa tresilyo ay para sa akademya
ng wikang Kastila na nais itayo ng mga mag-aaral. Nagkaroon ng talakayan at
pagtatalo tungkol dito sa pagitan ng mga prayle at si Simoun, na isang kilalang
karakter sa nobela na may layuning makaganti sa mga pang-aapi ng mga Kastilang
kolonyador. Sumang-ayon din ang Kapitan Heneral na palayain si Tandang Selo,
isang matandang magsasaka na naakusahan ng pagiging tagapag-udyok ng pag-aalsa.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, makikita ang mga pagsasanib-puwersa ng iba't ibang karakter sa
nobela. Pinapakita dito ang pakikipagsabayan ng mga prayle at mga opisyal ng
pamahalaan, pati na rin ang mga plano at pakana ng mga ito upang mapanatili ang
kanilang kapangyarihan at interes. Makikita rin ang pagkakaiba ng pananaw ng
iba't ibang karakter, kung saan ang ilan ay may layuning magsilbi sa kapakanan
ng mga Kastila, habang ang iba naman ay nagtutulak ng mga reporma at pagbabago.
Ang papel ni Simoun sa kabanatang
ito ay nagpapakita ng kanyang malakas na kahandaan na maghiganti sa mga
pang-aapi na kanyang naranasan noong una siyang maging si Crisostomo Ibarra.
Makikita rin ang kanyang pagiging mapanuri sa mga kaganapan sa lipunan at
kahandaan na gamitin ang mga ito upang maabot ang kanyang mga layunin.
Ang karakter ni Padre Camorra ay
nagpapakita ng kasakiman at kahangalan ng ilang mga prayle sa nobela, na
handang gamitin ang kanilang kapangyarihan upang mapagtakpan ang mga maling
gawain ng kanilang kapwa pari at ng mga Kastila sa kapakanan ng simbahan at
estado.
Ang kabanatang ito ay nagpapakita
rin ng tema ng kalayaan at katarungan, kung saan makikita ang pakikibaka ng mga
karakter upang makamit ang kanilang mga layunin at mapanagot ang mga nagpatuloy
na nagsasamantala sa kanila. Ang pagpapatalo ng dalawang pari sa tresilyo upang
mapasaya ang Kapitan Heneral ay isang halimbawa ng paggamit ng pakana at
manipulasyon upang mapanatili ang kapangyarihan ng mga nasa tuktok ng lipunan,
kahit na ito ay may mga masamang epekto sa iba.
Ang kabanatang ito ay nagpapakita
rin ng isang halimbawa ng kawalan ng katarungan sa sistema ng pamahalaan noong
panahon ng Kastilang kolonyalismo sa Pilipinas. Ang pagpapalaya kay Tandang
Selo, na naakusahan ng walang ebidensiyang pagiging tagapag-udyok ng pag-aalsa,
ay nagpapakita ng mga kahabag-habag na kalagayan ng mga inosenteng Pilipino na
naiipit sa mga intriga at kapangyarihan ng mga nasa kapangyarihan.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga kawalang-katarungan, pakana, at
manipulasyon sa sistema ng pamahalaan at simbahan noong panahon ng kolonyalismo
sa Pilipinas. Nagbibigay ito ng pananaw sa mga suliraning panlipunan,
pulitikal, at relihiyoso na kinakaharap ng mga Pilipino noong mga panahong
iyon. Makikita rin ang papel ng mga karakter sa pagtangkang baguhin ang
kalakaran at ang kanilang mga pakikibaka upang makamit ang katarungan at
kalayaan sa isang sistemang puno ng korupsyon at pang-aapi.