Buod
Ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay naglalahad ng papel ni Don Custodio de Salazar y Sanchez de
Monteredondo sa akademya ng wikang Kastila sa Maynila. Si Don Custodio ay isang
kilalang tao sa lipunan ng Maynila at kilala rin bilang "Buena Tinta"
dahil sa bawat kilos niya ay pinapansin ng mga mamahayag. Siya ay isang
mayamang mestiso na aktibo sa pamahalaan at may ilang posisyon sa gobyerno.
Ngunit, sa kabaligtaran ng kanyang
kasikatan sa Maynila, nang bumalik siya sa Espanya ay hindi na siya kilala at
hindi na rin siya pinapansin dahil sa kakulangan niya sa pag-aaral. Hindi siya
makahalubilo sa mga mayayamang tao doon. Dahil dito, napagpasyahan niyang
bumalik sa Pilipinas pagkatapos ng wala pang isang taon.
Sa kasalukuyan, si Don Custodio ay
nagdedesisyon sa kasulatan ng mga mag-aaral sa akademya ng wikang Kastila sa
Maynila. Subalit, nang usisain ng isang mataas na kawani ang lagay ng mga balak
ng mga mag-aaral, nagtangkang sumagot si Don Custodio na may kasamang
pag-aalinlangan, kahit na ibinida niyang natapos na niya ang mga ito.
Pagsusuri
Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng
katangian at papel ni Don Custodio sa lipunan. Sa unang bahagi, ipinakikita ang
kanyang kasikatan at impluwensya sa Maynila dahil sa kanyang estado sa lipunan,
yaman, at posisyon sa pamahalaan. Siya ay kilala rin bilang isang aktibong tao
sa gobyerno.
Gayunpaman, sa ikalawang bahagi ng
kabanata, ipinapakita na kahit na mayaman at may impluwensya si Don Custodio,
hindi pa rin siya nakapagtapos ng sapat na edukasyon. Ito ay nagdulot ng
pagkababa ng kanyang halaga at katayuan sa Espanya. Napagpasyahan niyang
bumalik sa Pilipinas dahil sa hindi niya pagkakasundo sa mga taong mayayaman
doon.
Sa kasalukuyan, sa akademya ng
wikang Kastila, ipinapakita na si Don Custodio ang taong naghahawak ng
kapangyarihan sa pagdedesisyon sa kasulatan ng mga mag-aaral. Gayunpaman,
nagpapakita rin ng kasinungalingan o pag-aalinlangan sa kanyang sagot, na
nagtuturo na maaaring hindi pa niya natapos ang mga ito kahit na ibinida niyang
natapos na niya.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ay
nagpapakita ng kahalagahan ng estado sa lipunan, yaman, at edukasyon sa
pamamaraan ng pagtingin ng ibang tao sa isang indibidwal. Ipinapakita rin ang
kawalan ng kahalagahan ng edukasyon sa paningin ng ibang tao, kahit na mayroon
kang yaman at impluwensya sa lipunan. Ang karakter ni Don Custodio ay
nagpapakita ng kawalan ng kahinahunan at kawalan ng katiyakan sa kanyang
sariling kakayahan, na ipinapakita sa kanyang kasinungalingan sa kanyang sagot
sa mataas na kawani ng akademya.
Sa konteksto ng nobela ng El
Filibusterismo ni Dr. Jose Rizal, ang karakter ni Don Custodio ay isa sa mga
mababang uri ng mga opisyal ng kolonyal na pamahalaan sa Pilipinas na
nagpapakita ng kahinaan ng sistemang panlipunan at ng pag-aabuso ng mga opisyal
sa kanilang kapangyarihan. Ipinapakita rin sa kabanatang ito ang kawalan ng
tunay na pagpapahalaga sa edukasyon at kahalagahan ng pagiging totoo sa sarili
at sa iba.