Buod
Ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagsisimula sa pahayagan sa Maynila na naglalaman ng mga
balita mula sa Europa, kung saan nabalita ang isang nabunyag na patayan, ang
pagbibigay ng karangalan sa mga predikador sa Maynila, at ang tagumpay ng
operatang Pranses. Ngunit walang anumang balita tungkol kay Huli, ang bida ng
kabanata.
Naglalaman din ang pahayagan ng
balitang umalis na si Padre Camorra mula sa bayang iyon at lumipat sa kumbento
ng Maynila. Dahil sa pagsisikap ng mga kamag-anak ng mga bilanggo, unti-unti
silang nakalaya mula sa bilangguan. Kasama sa mga nakalaya ang mga mag-aaral na
sina Makaraeg at Isagani. Gayunman, hindi pa rin nakalaya si Basilio dahil sa
kasalanang pagkakaroon ng mga aklat na bawal.
Isang mataas na kawani ang
nagtanggol kay Basilio laban sa Kapitan Heneral. Dahil dito, lumala ang alitan
sa pagitan ng mataas na kawani at ng Kapitan Heneral.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, ipinapakita ang mga pangyayari sa Maynila na naglalaman ng mga
balita mula sa ibang bansa, ang kahalagahan ng mga predikador sa lipunan, at
ang mga suliranin ng mga bilanggo at ng mga nagtatangkang magsalita laban sa
mga prayle. Pinakikita rin ang alitan sa pagitan ng mga opisyal ng pamahalaan,
pati na ang katotohanan na ang mga taong may kapangyarihan ay hindi laging nasa
panig ng mga mahihirap at inaapi. Makikita rin ang pagkakawatak-watak ng mga
pangyayari sa Maynila, kung saan ang mga balita ng mga tagumpay ng iba ay hindi
pinapansin ang mga mahahalagang isyu na dapat na nabibigyan ng pansin.
Ang karakter ni Basilio ay patuloy
na ipinapakita bilang isang inosenteng biktima na nakakulong sa mga suliraning
hindi niya kontrolado. Nagiging daan ito upang matalakay ang mga problema sa
sistema ng hustisya at kalayaan sa lipunan. Ang pagtatanggol ng mataas na
kawani kay Basilio ay nagpapakita ng mga indibidwal na may paninindigan at
tapang na ipagtanggol ang mga inaapi. Gayunpaman, lumalala rin ang alitan sa
pagitan ng mga nasa kapangyarihan, tulad ng Kapitan Heneral at ang mataas na
kawani, na nagpapakita ng mga bangungot na kahihinatnan ng korupsyon at abuso
sa kapangyarihan.
Ang kabanatang ito ay nagpapakita
rin ng mga isyu sa relihiyon at simbahan, partikular na ang papel ng mga prayle
sa lipunan. Pinapakita na hindi lahat ng mga prayle ay totoong tapat sa
kanilang tungkulin, at ang ilan sa kanila ay nag-aabuso ng kanilang
kapangyarihan para sa pansariling interes. Ipinapakita rin ang papel ng mga
kamag-anak ng mga bilanggo sa lipunan na nagpapakita ng kanilang pagmamahal at
pagsisikap na palayain ang kanilang mga mahal sa buhay.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga isyu ng kawalan ng hustisya, korupsyon,
pang-aabuso ng kapangyarihan, at kahalagahan ng impormasyon sa lipunan.
Ipinapakita rin ang mga kakulangan ng sistema at ang kahalagahan ng pagtindig
at pagtatanggol sa mga inaapi. Ang karakter ni Basilio ay patuloy na
nagpapakita ng kawalang-katarungan na nararanasan ng mga mahihirap at inaapi sa
lipunan, habang ang alitan sa pagitan ng Kapitan Heneral at ng mataas na kawani
ay nagpapakita ng mga suliraning pangkapangyarihan na karaniwang nagaganap sa
pamahalaan.