Buod
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, dahil sa mga pangyayaring naganap, maraming magulang ang
napilitang ipatigil ang kanilang mga anak sa pag-aaral at pagsisimula ng bagong
buhay bilang magsasaka. Ilan sa mga nagpatigil ng pag-aaral ay sina Pecson,
Tadeo, at Pelaez. Si Tadeo ay nagpasyang sirain ang mga aklat na kanilang
ginagamit sa pag-aaral, samantalang si Pelaez ay namahala sa tindahan ng
kanyang ama. Si Makaraeg ay pumunta sa Europa, habang si Isagani naman ay
nagtuloy na lamang sa asignaturang ibinigay ni Padre Fernandez.
Sa ibang bahagi ng kuwento, nakapasa
si Salvador sa pagiging magaling na mananalumpati, samantalang si Basilio ay
nananatiling nakabilanggo. Si Sinong naman ang nagbalita tungkol sa kamatayan
ni Huli at pagkawala ni Tandang Selo. Si Simoun naman ay gumaling na mula sa
kanyang karamdaman. Ayon kay Ben Zayb, hindi na siya mag-uusig kundi maghahanda
na lamang ng handaan bilang pasasalamat sa kanyang paggaling.
Naging suwerte naman sa buhay si
Pelaez. Nakabili siya ng bahay nang walang bayad, malaki ang kita ng kanilang
tindahan, nakasama pa sa pangangalakal si Simoun, at sa kasamaang-palad ay
makakasal siya kay Paulita, ang babae na ninanasa ng lahat.
Ngunit ang pag-ibig ni Paulita kay
Isagani ay nawala na simula nang masangkot si Isagani sa isang paskin at
nabilanggo. Ang Maynila ay abala na lamang sa paghahanda para sa isang pistang
idaraos ni Don Timoteo Pelaez, kung saan si Simoun ang mamamahala at ang
Kapitan Heneral ang magiging ninong ng kasal.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, makikita ang mga pangyayari na nagdulot ng mga pagbabago sa mga
buhay ng iba't ibang mga karakter sa nobela. Una, dahil sa mga sunud-sunod na
pangyayari na nagdulot ng kawalan ng pag-asa at oportunidad sa mga mag-aaral,
marami sa kanila ang napilitang itigil ang kanilang pag-aaral at pumunta na
lamang sa pagsasaka. Ang mga karakter na sina Pecson, Tadeo, at Pelaez ay
pawang napilitang maghinto sa kanilang pag-aaral at harapin ang pagsasaka
bilang alternatibong hanapbuhay.
Makikita rin ang mga pangyayari sa
buhay nina Tadeo at Pelaez. Si Tadeo ay sinigaan ang kanilang aklat, na
maaaring nagpapahiwatig ng kawalan ng interes sa pag-aaral at panghihina ng
kanyang determinasyon na ipagpatuloy ang pag-aaral. Si Pelaez naman ay namahala
sa tindahan ng kanyang ama, na maaaring nagtuturo ng kanyang pagiging
responsableng anak at tagapagmana ng negosyo ng kanilang pamilya.
Nakikita rin natin ang mga
kahihinatnan ng iba pang mga karakter. Si Salvador ay nakapasa sa kanyang
pag-aaral dahil sa kanyang husay sa pagtatalumpati, samantalang si Basilio ay
nananatiling nakabilanggo. Si Simoun, na kilala na rin bilang Crisostomo Ibarra,
ay gumaling na mula sa kanyang mga sugat na natamo sa nakaraang kabanata. Si
Ben Zayb naman ay nagbalita tungkol sa pagkamatay ni Huli at pagkawala ni
Tandang Selo, na maaaring nagdulot ng iba't ibang emosyon sa kanyang mga
mambabasa.
Sa kabanatang ito, makikita rin ang
pagbabago ng kapalaran ni Pelaez, na naging maswerte sa kanyang mga pangyayari.
Nakabili siya ng bahay na walang bayad, malaki ang kinita ng kanilang tindahan,
nakasama siya sa pangangalakal ni Simoun, at higit sa lahat, makakasal siya kay
Paulita na ninanasa ng lahat. Gayunpaman, ang pag-ibig ni Paulita kay Isagani
ay nawala na dahil sa mga pangyayaring naganap sa kanyang buhay, kabilang na
ang kanyang pagkakasangkot sa paskin at pagkabilanggo.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga mabisang pagbabago sa mga buhay ng mga
karakter sa nobela, mula sa kanilang mga desisyon, kahihinatnan, at mga
kaganapan na nagdulot ng iba't ibang epekto sa kanilang mga buhay. Nagbibigay
ito ng pananaw sa mga pangyayari at mga kahihinatnan ng mga karakter na
sumasalamin sa mga suliranin ng lipunan noong panahon ng nobela. Makikita rin
dito ang kahalagahan ng mga pagpapasya ng bawat indibidwal sa kanyang kapalaran
at ang impluwensya ng mga pangyayari sa kanilang mga buhay. Sa pamamagitan ng
mga pangyayaring ito, lalo pang lumalim ang mga karakter at ang kanilang mga
relasyon sa isa't isa, naglalantad ng iba't ibang aspeto ng kanilang pagkatao,
at nagbibigay daan sa mga kaganapan na nagbibigay-kahulugan sa kuwento ng
nobela.