Buod
Ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagsisimula sa isang barkong may maraming pasahero na nasa
ilalim ng kubyerta. Kasama sa mga pasahero sina Basilio, Isagani, at Kapitan
Basilio. Ang kahalumigmigan sa kubyerta ay halo-halong amoy ng langis at
katawan ng tao dahil sa kalapit na makina at init ng kaldero.
Nagsimula ang usapan ng tatlo
tungkol sa Akademya ng Wikang Kastila. Sinabi ni Basilio na magbibigay ito ng
salapi, pero ang mga magtuturo ay kalahating Pilipino at kalahating Kastila, at
ang pondo ay manggagaling kay Makaraeg. Ngunit hindi tinanggap ni Isagani ang
paanyaya ni Simoun na uminom ng serbesa.
Binanggit ni Basilio na ayon kay
Padre Camorra, kulang sa lakas ang mga Pilipino dahil iniinom nila ang tubig at
hindi ang serbesa. Ngunit sinagot ni Isagani na ang tubig ay matamis at
maaaring inumin, ngunit ang sobrang serbesa ay nakakasama sa katawan at
nagdudulot ng pagkalunod sa bisyo.
Sa gitna ng kanilang pag-uusap, may
dumating na utusan mula kay Padre Florentino na nagpapatawag kay Isagani. Ayon
sa iba, anak daw ito ni Padre Florentino sa dating katipan nito sa Mabalo.
Pagsusuri
Ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng iba't ibang mga karakter at kanilang pananaw
sa mga pangyayari sa lipunan. Nagkaroon ng diskusyon sa pagitan nina Basilio,
Isagani, at Kapitan Basilio tungkol sa Akademya ng Wikang Kastila, na kung saan
ang mga magtuturo ay kalahating Pilipino at kalahating Kastila. Ipinapakita
dito ang pagtutol ng mga tauhan sa kolonisasyon at pagsasabing hindi sapat ang
mga Pilipino na maging ganap na guro sa sariling wika at kultura.
Ang usapin ng serbesa bilang
nakakasama sa kalusugan at nakapagdudulot ng bisyo ay isang mahalagang isyu na
binanggit sa kabanata na nagpapakita ng kritisismo sa pagkakahumaling sa bisyo
ng ilang mga tao sa lipunan.
Ang pagpapatawag ni Padre Florentino
kay Isagani na nagpapahiwatig na may koneksyon sa kaniyang nakaraan bilang
dating katipan sa Mabalo ay nagbibigay ng tensyon at kasalukuyang pangyayari sa
kuwento.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ay
nagpapakita ng mga pagtutol, kritisismo, at mga isyu sa lipunan na hinaharap ng
mga tauhan sa nobela. Ipinapakita rin dito ang iba't ibang pananaw at karakter
ng mga tauhan sa kuwento.