Buod
Ang kabanatang ito sa El Filibusterismo
ay naglalarawan ng gawain ni Matanglawin, isang rebolusyonaryong lider na
naghasik ng lagim sa iba't-ibang parte ng Luson. Sinunog niya ang kabyawan ng
Batangas at sinira ang mga pananim sa Tiyani. Nangloob rin siya sa isang bahay
sa Kabite at sinamsam ang lahat ng armas. Sa iba't-ibang lugar tulad ng Tayabas
hanggang Panggasinan, Albay hanggang Cagayan, pininsala ni Matanglawin ang mga
ito.
Dahil sa kawalan ng tiwala ng
pamahalaan, ang mga bayan ay tinanggalan ng armas, na nagdulot ng takot at pagkawala
ng seguridad sa mga tao. Ito rin ang dahilan kung bakit madali nilang nahulog
sa kamay ni Matanglawin. Ang mga sibil na naghihinala na kasapi sa rebolusyon
ay nadakip at nakatali sa isa't isa habang naglalakad sa ilalim ng maiinit na
araw ng Mayo.
Nakaranas ng kalupitan at
pangmamaliit ang mga bilanggo mula sa mga guwardiya. May isang sibil na
nagtangkang tutulan ang pagpapahirap sa kanila, ngunit hindi ito pinagbigyan ni
Matanglawin. Nagkaroon ng putukan at nasugatan si Matanglawin sa dibdib. Nang magpatuloy
ang labanan, isang lalaki ang lumitaw na may hawak na baril. Ngunit sa kabila
ng mga putok ng mga kawal, ito ay matatag at hindi nabaril.
Nagtakbuhan ang mga kasama ni
Matanglawin na nagdulot ng labis na galit ng mga sundalo. Nagtangkang maglaban ang
isa pang lalaki na may dalang sibat, ngunit sa wakas ay napayuko rin ito at
sumubsob sa bato.
Ang unang sundalo na nakarating sa
talampas ay natagpuan ang isang matandang naghihingalo na si Tandang Selo. Siya
ay sinaksak ng bayoneta at ang kanyang daliri ay nakaturo sa likod ng bato
habang nakatitig kay Carolino.
Pagsusuri
Ang kaganapang ito ay nagpapakita ng
kawalan ng paggalang sa buhay ng mga tao, pati na rin ang kahandaan ng mga
tauhan ni Matanglawin na makipaglaban at maghasik ng karahasan upang maipagtanggol
ang kanilang mga layunin. Makikita rin dito ang patuloy na kalupitan ng mga
Kastila sa mga Pilipino, na nagdulot ng labis na poot at galit sa pamahalaan.
Sa kabuuan ng kabanata, ipinapakita
ni Rizal ang mga kahalagahan ng katapatan sa bayan, pagkakaisa ng mga Pilipino,
at ang paglaban sa karahasan at kalupitan ng pamahalaan. Ipinapakita rin ang
kadiliman ng lipunan noong panahon ng Kastila, kung saan ang mga nasa
kapangyarihan ay nag-aabuso at nagsasamantala sa mga mahihirap.
Ang kabanatang ito ay
nagbibigay-diin sa mga konsepto ng rebolusyon, katarungan, at kalayaan, na mga
isyung napakahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas. Ipinalalabas din ni Rizal ang
mga epekto ng kolonyalismo at pang-aapi sa isip at damdamin ng mga Pilipino, at
ang kahandaan ng ilan na lumaban para sa kalayaan at karapatan ng kanilang
bayan.
Bukod dito, ang kabanatang "Ang
Kasawian" ay nagbibigay ng mga mensahe sa mga mambabasa tungkol sa
kahalagahan ng pagkakaisa, katapatan sa bayan, at pagtutol sa karahasan at
pang-aapi. Ipinapakita nito ang mga positibong katangian ng mga Pilipino na
dapat ipagpatuloy at isulong sa kasalukuyan upang mapaunlad ang lipunan at
maabot ang tunay na kalayaan at katarungan.
Sa kabuuan, ang kabanatang "Ang
Kasawian" ay isang mahalagang bahagi ng nobelang El Filibusterismo ni Jose
Rizal na naglalahad ng mga isyung panlipunan, politikal, at moral na patuloy na
may kahalagahan hanggang sa kasalukuyan. Ipinapakita nito ang mga hamon at
pagsubok na kinaharap ng mga Pilipino noong panahon ng Kastila at ang kahalagahan
ng pagtindig para sa katarungan, kalayaan, at pagmamahal sa bayan.