Buod
Ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay naglalahad ng maringal na libing ni Kapitan Tiago, isang
kilalang karakter sa nobela. Bagamat ilang mga pari ang nagpuna sa kanya dahil
hindi ito nakapagkumpisal bago mamatay, pinagtanggol naman siya ni Padre Irene,
isa sa mga pari, na ang mga paghihigpit ay karaniwang ginagawa lamang sa mga
hindi nagbabayad ng mga kailangang bayarin sa simbahan.
Si Padre Irene ang inatasan na
maging tagapamahala ng huling habilin ni Kapitan Tiago. Sa habilin na ito,
ipinamana ni Kapitan Tiago ang kanyang ari-arian sa Sta. Clara, sa Papa, sa
Arsobispo, at sa mga korporasyon ng mga pari, kasama na rin ang halagang
dalawampung piso para sa matrikula ng mga dukhang mag-aaral. Ngunit sa halip na
maipasa ang dalawampu't limang piso kay Basilio, isang batang lalaki na
itinuturing na anak ni Kapitan Tiago, napunta ito sa bulsa ni Padre Irene.
Kinabukasan, sa bahay ni Kapitan
Tiago, pinag-uusapan ang himala na nagaganap sa libing niya. Nagkakalat ng
balita na nagpakita diumano si Kapitan Tiago sa mga mongha ng Sta. Clara nang
siya ay kasalukuyang naghihingalo. Tatlong pari ang lumapit sa kanyang libing
at ginawa ang lahat ng mga palatuntunan na maaaring gawin.
Ang kabanatang ito ay nagtatapos sa
pagbanggit kay Donya Patrociniong, ang kalaban ni Kapitan Tiago sa paghahandog
sa simbahan na naghangad na mamatay na rin upang matalunang ang libing ng
yumao.
Pagsusuri
Sa kabanatang ito ng El
Filibusterismo, ipinapakita ang mga kabalintunaan at kahalayan sa lipunan noong
panahon ng Kastila sa Pilipinas. Makikita ang kawalan ng katarungan sa
pamamalakad ng simbahan at ang katiwalian ng ilang mga pari.
Ang maringal na libing ni Kapitan
Tiago ay nagpapakita ng mga karaniwang praktika ng mga mayayamang tao at mga
klerigo noong mga panahong iyon. Bagamat mayroon siyang habilin na ipamamahagi
ang kanyang ari-arian sa mga institusyon ng simbahan at sa mga dukhang
mag-aaral, ang halagang dapat sana ay mapunta kay Basilio ay napunta sa bulsa
ni Padre Irene. Ipinapakita nito ang pagsasamantala ng ilang mga pari sa
kanilang kapangyarihan at ang kawalan ng integridad sa kanilang mga gawain.
Napapakita rin sa kabanatang ito ang
pagtatangkang palabasin na isang himala ang pagpapakita umano ni Kapitan Tiago
sa mga mongha ng Sta. Clara. Ipinapakita nito na kahit ang mga taong nasa
posisyon ng kapangyarihan, tulad ng mga pari, ay maaaring gumamit ng mga
panlilinlang upang maipagtanggol ang kanilang sariling interes at mapanatili
ang kanilang kapangyarihan sa lipunan.
Bukod sa kawalan ng integridad sa
mga karakter ng mga pari, ipinapakita rin sa kabanatang ito ang mga kontrasteng
karakter ng mga tao sa lipunan. Si Kapitan Tiago, bagamat mayaman at may
kapangyarihan, ay ipinakita na may kabutihang-loob at hangaring tumulong sa mga
dukhang mag-aaral. Sa kabilang banda, si Donya Patrociniong ay ipinakita na
naghangad na magkaroon ng kapangyarihan at kayamanan kahit sa pamamagitan ng
kahalayan at panlilinlang.
Ang kabanatang ito ay nagpapakita
rin ng korapsyon at pagsasamantala sa simbahan noong panahon ng Kastila sa
Pilipinas. Ipinapakita nito na hindi lahat ng mga pari ay tapat sa kanilang
tungkulin at mayroong mga pang-aabuso sa kapangyarihan at kayamanan. Ang
pagpuna ng ibang mga pari kay Kapitan Tiago na hindi nagkumpisal bago mamatay,
ngunit ang pagtanggol naman ni Padre Irene dito, ay nagpapakita ng mga hidwaan
at hindi pagkakaisa sa loob ng simbahan.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ng El
Filibusterismo ay nagpapakita ng mga isyu ng katiwalian, kahalayan, at kawalan
ng katarungan sa lipunan noong panahon ng Kastila sa Pilipinas. Ipinapakita
nito ang mga hindi patas na kalagayan ng mga mahihirap at ang mga pang-aabuso
ng mga taong nasa kapangyarihan.