 |
| Photo credit to verafiles.org |
Makabayan, magaling, maiinitin ang ulo, walang pasintabi kung magsalita, at mahusay na heneral; iyan ang mga pang-uring laging ikinakabit ng mga tao, mayroon mang Ph. D. sa pag-aaral ng kasaysayan o simpleng tao lang na nakapagsaliksik sa buhay ng ating bayani, tuwing maririnig ang pangalang Antonio Luna. Lahat tayo may kaniya-kaniyang opinyon sa mga pangyayari sa kasaysayan; mula sa iba’t-ibang istorya, haka-haka o simpleng kwento na pilit pinagtatalunan ng mga iilang tao na iprinoklama ang kanilang mga sarili na batas at sila-silang nakaaalam ng tama o mali sa kasaysayan. Bilang isang mamamayang naninirahan sa isang demokratikong bansa, basahin, pag-aralan, at pagnilay-nilayan ang mga pangyayari, tao, at aral ng isang Heneral Antonio Luna mula sa lente ng isang tahimik na mag-aaral.
Nitong
mga nakaraang linggo, namayagpag ang isang pampublikong palabas
tungkol sa buhay ni Heneral Antonio Luna. Ang palabas na ito ay base
sa libro ni Vivencio Jose na “The Rise and Fall of Antonio Luna”,
na ginamit niya bilang isa sa mga kinakailangang ipasa para sa
kaniyang dissertation
sa
Ph. D. sa pag-aaral ng kasaysayan sa Unibersidad ng Pilipinas
Diliman. Ang palabas ding ito ay tumatalakay sa mga ‘di-matatawarang
ambag ng ating bayani sa bayan hanggang sa kaniyang pagkamatay sa
kamay rin ng kaniyang mga kapatid sa rebolusyon.
Laktawan
na muna natin ang istorya ng kapanganakan o ang pagkabata ng ating
paksang bayani upang mapagtuunan ng pansin ang mga malalaking isyu’t
sigalot na nakapaloob sa kaniyang pagkatao. Bilang pagpapatuloy, Si
Heneral Luna ay isang magaling na mag-aaral sa larangan ng agham,
katunayan diyan ang kaniyang pag-aaral sa sakit na malaria, at
nakapag-aaral sa mga prestihiyosong paaralan at unibersidad ‘di
lamang sa Pilipinas kundi maging sa ibang panig ng mundo sa tulong na
rin ng kaniyang illustradong pamilya. Siya’y naging isang manunulat
sa La Solidaridad sa ilalim ng alyas na “Taga-Ilog”. Siya’y may
malaking nalalaman sa istratehiyang militar mula sa Europa at dahil
dito, itinalaga siya bilang “Director of War” sa ilalim ng
administrasyon ng Unang Republika. Kilala rin siya bilang isang
mahigpit na heneral at patunay nito ang “Artikulo Uno” na
nagsasaad ng “Ang sinumang hindi sumunod ay babarilin” na tunay
na nagpapakita ng isang heneral na mahigpit sa larangan ng disiplina.
Dahil dito’y tinawag siyang Heneral Artikulo Uno. Noong ika-5 ng
Hunyo taong 1899, araw ng kamatayan ni Antonio Luna, maraming
espekulasyon, opinyon, at haka-haka ang umusbong sa pagkamatay ng
ating heneral. Ayon sa ilang historyador, ipinatawag si Heneral
Antonio Luna ni Pangulong Emilio Aguinaldo sa “Presidential
Headquarter”
ng Unang Republika sa Cabanatuan. Nag-init ang ulo ng ating paksang
bayani nang makita ang mga taong nais niyang paalisin sa pwesto dahil
sa pamali-maling desisyon at ‘di pagsuporta sa mga natalong laban
niya sa mga Amerikano. Habang nagtatalo, nakarinig ng putok ng baril
si Heneral Luna sa labas at napag-alaman niyang isang Pilipino ang
nagpaputok ng baril dahil sa walang ingat na paghawak ng baril.
Nagalit at pinagmumura ng ating bayani ang Pilipino. Dahil sa inis ng
heneral, pinagalitan niya si Pedro Janolino at dito na siya
pinagtataga ng 34 ulit at pinagtulung-tulongan ng mga kapwa Pilipino.
Ayon sa akda ni Antonio Amad, iginiit ni Pedro Janolino na
“self-defense” ang nangyari. Ayon sa “La revolucion Filipina”
ni Apolinario Mabini, si Aguinaldo lamang ang dapat sisihin sa
pagkasawi ni Heneral Luna dahil sa kaniyang sobrang paghahangad ng
kapangyarihan. Ayon sa “The Rise and Fall of Antonio Luna”, may
isang babae na naninigurado kung patay na ba si Heneral Luna at ito
ay may dalawang bersyon. Ang una, sinabi ng matandang babae “Patay
na ba iyan?” sa mga pumatay kay heneral at ang pangalawang bersyon
naman ay “Patay na ba iyan? Mga masasama kayong tao!” Sa parehong
bersyon, iisa ang matandang babae na tinutukoy. Ito ay si Trinidad
Aguinaldo y Famy, ina ni Pangulong Emilio Aguinaldo.
Simple
lang naman ang gusto ni Heneral Luna, ang paggamit ng makabagong
estratehiyang militar sa ilalim ng implementasyon ng mataas na
disiplina ng bawat isa na natutunan pa niya mula pa sa Europa upang
makasabay at makalaban sa mga Amerikano sa ilalim ng iisang
rebolusyon. Ganoong kasimple lang. Bakit hindi na lamang sundin ang
adhikaing ito tutal naman ang lahat ng pinaglalaban nila ay para sa
inang bayan? Nakakalungkot lang isipin na habang naghahangad tayo ng
kasarinlan, habang binubuo pa lamang ang ating republika, habang
humuhubog pa lamang tayo ng sariling identidad na ipagmamalaki sa
buong mundo, naghihilahan na tayo pababa upang tugunan ang mga
gawaing makapag-aangat ng sariling interes imbis na interes para sa
bayan. Pero, alam mo ba ang mas nakakalungkot? Ito ay ang pagkakaroon
pa rin ng ganitong mentalidad sa ating mga Pilipino. Oo, ikaw, siya,
sila, at ako, tayong mga Pilipino, parang walang natututunan sa
kasaysayan. Kaya nga siguro naimbento ang kasaysayan at ang kakayahan
ng taong lingunin ang nakaraan ay para may mapulutan siya ng aral
para hindi siya magmukhang isang mangmang na haharap sa kinabukasan.
Disiplina.
Noon pa man ay problema na ito. Hindi pa ba tayo natututo? Hindi na
dapat pahabain pa ang paliwanag o kuru-kuro sa aspektong ito.
Nakakasawa na.
Sa
mas malamim na perspektiba, maraming itinuturo si Heneral Luna lalo
na noong lumabas sa mga sinehan ang kaniyang pelikula. Halimbawa na
lamang ang pagtatanong ng mga mangmang, ignorante, at utak-biya na
mga kabataan kung bakit naka-upo si Apolinario Mabini sa lahat ng
eksena niya sa pelikula. Lumalabas na mas marami pa tayong alam sa
“Aldub” at “Pastillas girl” kaysa sa kasaysayan natin.
Nakakalungkot. Nakakapangilabot. Dito natin nasaksihan kung gaano
kaliit ang pagpapahalaga o kahit ang paki-alam ng henerasyong lagi
nating tinutukoy bilang “pag-asa ng bayan”.
Isa
pang bagay, wala namang maitutulong ang paglalagay ng bulaklak sa
puntod o dambana ng mga bayani natin o ang pagkakaroon ng natatanging
araw para sa kanila. Oo, totoo ang mga naunang sinabi ko kung hindi
rin naman babasahin, pag-aaralan, at pagtutuunang pansin ang mga
prinsipyo, pangarap, at adhikaing ipinagpatayan nila kasama ang mga
‘di kilala o hindi na kinilalang sundalo para sa inang bayan.